Δεν υπάρχουν λόγια να περιγράψουμε την θλίψη μας για τις τεράστιες καταστροφές που υπέστησαν το φυσικό μας περιβάλλον και οι περιουσίες όσων άτυχων συμπολιτών μας βρέθηκαν στο επίκεντρο των πρόσφατων καταστροφικών πυρκαγιών που σημειώθηκαν στην χώρα μας.  Δυστυχώς τα απόνερα από αυτή την καταστροφή θα μας στοιχειώνουν για πολλά χρόνια ενώ το ανεκτίμητο δασικό κεφάλαιο θα κάνει –στο καλό σενάριο- μερικές δεκαετίες για να ανακάμψει πλήρως. Το μόνο χρήσιμο που μπορούμε να κάνουμε αυτές τις στιγμές είναι να αναλογιστούμε τι μπορούμε να κάνουμε για την επόμενη ημέρα και τι παρακαταθήκες μπορούμε να αφήσουμε για τις επόμενες γενιές.

Θεωρώ λόγω της ιδιότητάς μου ως Ασφαλιστικού Συμβούλου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ), ότι το επί χρόνια πάγιο αίτημά της για τη θέσπιση της καθολικής ασφάλισης κτηρίων, τώρα πλέον είναι υπέρ – ώριμο να υλοποιηθεί! Αν και τώρα δεν αναλογιστούμε πόσα χάνουμε όλοι από την μη εφαρμογή ενός αυτονόητου μέτρου, τότε είμαστε άξιοι της μοίρας μας. Σε πολύ  πρόσφατο άρθρο μου στο οποίο σχολίαζα τον νόμο 4797 / 2021 σημείωνα ότι το Κράτος δεν είναι δυνατόν, ούτε ενδείκνυται να ανταπεξέρχεται μονίμως στις ανάγκες αποζημίωσης επιχειρήσεων ή κατοικιών σε περίπτωση καταστροφικών συμβάντων. Πριν στεγνώσει το μελάνι, δυστυχώς οι πυρκαγιές που επακολούθησαν με δικαίωσαν. Σε λίγο κάποια νέα συμφορά θα προκληθεί και αν δεν προετοιμαστούμε κατάλληλα πάλι θα τρέχουμε πίσω από τα γεγονότα. Σήμερα βιώνουμε τις συνέπειες αυτών των τραγικών ελλείψεων οι οποίες έχουν δραματικό κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο.

Οι συνέπειες από τις θεομηνίες

Απελπισία, απογοήτευση, κατάθλιψη για τους κατεστραμμένους πολίτες. Περιουσία η οποία δημιουργήθηκε με κόπους και βάσανα μιας ζωής καταστρέφεται μέσα σε λίγα λεπτά. Αισθήματα αδικίας πλημμυρίζουν τους ζημιωθέντες. Σημαντικό παράπλευρο κοινωνικό πρόβλημα αποτελεί το γεγονός ότι πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους θα στραφούν για βοήθεια στους πλησιέστερους συγγενείς ή οικείους τους με αποτέλεσμα να υποχρεώσουν τρίτους σε δαπάνες ή υποχρεώσεις που θα δυσκολέψουν και την δική τους ζωή.

Ακόμα σημαντικότερο πρόβλημα είναι το ακόλουθο: Πριν συμβεί μια καταστροφή  κάποιοι ήταν ήδη ασφαλισμένοι και κάποιοι όχι. Ο ασφαλισμένος θα φτιάξει το σπίτι του και ο ανασφάλιστος όχι. Αυτό σημαίνει ότι ο ανασφάλιστος θα έχει ένα άχρηστο σπίτι, όμως και ο ασφαλισμένος θα ζει δίπλα σε ένα κατεστραμμένο οίκημα, με συνέπεια να υποβαθμίζεται και η αξία της δικής του περιουσίας. Αυτό συμβαίνει σήμερα στο Μάτι Αττικής. Αν όμως ήταν όλοι ασφαλισμένοι δεν θα υπήρχε αυτό το πρόβλημα. Ακόμα πιο χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα όπου σε πολυκατοικία καίγεται ένα ανασφάλιστο διαμέρισμα και ο ιδιοκτήτης του αδυνατεί να το επισκευάσει. Οι συνέπειες αυτής της αδυναμίας όμως  έχουν επιρροή και σε όλους τους υπόλοιπους ιδιοκτήτες οι οποίοι θα είναι αναγκασμένοι να ζουν μέσα και δίπλα σε ένα εντελώς υποβαθμισμένο περιβάλλον. Πολύ περισσότερο αν γίνει σεισμός και είναι μόνο μερικά διαμερίσματα ασφαλισμένα. Σε μια τέτοια περίπτωση πως θα φτιαχτεί και πάλι η πολυκατοικία, την στιγμή που οι ανασφάλιστοι δεν θα μπορούν να ανταπεξέλθουν στο κόστος κατασκευής;

Άλλη μια συνέπεια είναι ότι το κράτος αναγκάζεται να εκταμιεύει έκτακτα κονδύλια για να αποζημιώσει τους πληττόμενους, αφαιρώντας τα από καίριους τομείς της οικονομίας και καθηλώνοντας την ανάπτυξη της χώρας. Σε κάθε περίπτωση τις ζημιές από τις θεομηνίες αυτές τις πληρώνουν όλοι οι φορολογούμενοι, ασφαλισμένοι και ανασφάλιστοι και αυτό αποτελεί μια σημαντική στρέβλωση.

Τα οφέλη της καθολικής ασφάλισης

Η θεσμοθέτηση της καθολικής ασφάλισης όλων των κτηρίων της χώρας θα λύσει τεράστιο μέρος των οικονομικών προβλημάτων που δημιουργούν οι θεομηνίες:

• Οι αποζημιώσεις θα είναι άμεσες, με ελάχιστες γραφειοκρατικές διαδικασίες και χωρίς ‘’κούρεμα’’.
• Το κόστος της ασφάλισης θα πέσει σε ακόμα πιο χαμηλό επίπεδο από αυτό το οποίο βρίσκεται σήμερα.
• Οι όροι των συμβολαίων θα μπορούν να διαμορφωθούν από το κράτος έτσι ώστε να εξυπηρετούν τα συμφέροντα των πολιτών.
• Η ανοικοδόμηση μετά από κάθε καταστροφικό γεγονός θα άρχιζε άμεσα αφού η πηγή χρηματοδότησης θα ήταν δεδομένη. Αυτό σημαίνει μεγάλη οικονομική ανάπτυξη της πληγείσας περιοχής αλλά και αισθητική  αναμόρφωση προς το καλύτερο του αστικού, ημιαστικού ή οποιουδήποτε οικιστικού περιβάλλοντος το οποίο θα αναδομηθεί.
• Σημαντική εισροή στα δημόσια ταμεία και στα ταμεία ασφάλισης από την διακίνηση των οικοδομικών υλικών, των εξοπλισμών και των εισφορών για τους εργαζόμενους από την επακόλουθη αύξηση της απασχόλησης.

Όλοι θα είναι ωφελημένοι

Από τη θεσμοθέτηση της καθολικής ασφάλισης κτηρίων, όλοι θα είναι ωφελημένοι. Πρώτοι από όλους, μετά από μια θεομηνία, οι πολίτες οι οποίοι θα ξαναδούν τις περιουσίες τους να αναγεννώνται ακόμα και μετά από την μεγαλύτερη τραγωδία. Το αρχικό σοκ θα ξεπεραστεί πολύ ευκολότερα όταν κάποιος γνωρίζει ότι σε λίγες μέρες θα μπορέσει να έχει χρήματα για να ξαναδημιουργήσει την κατεστραμμένη του περιουσία. Η ψυχολογία της κατάθλιψης θα αντικατασταθεί από την ψυχολογία της δημιουργικότητας με ότι αυτό συνεπάγεται για την συνολικότερη υγεία του πληθυσμού.

Εξαιρετικά ωφελημένο θα είναι το ίδιο το κράτος και τα ταμεία του. Η υποχρεωτική ασφάλιση σημαίνει άμεσα και χωρίς κόπο έσοδα. Σήμερα ο φόρος επί των ασφαλίστρων είναι 15% αλλά υπάρχει και ο φόρος επί των κερδών των ασφαλιστικών εταιρειών. Εφόσον ισχύσει η καθολική ασφάλιση τα έσοδα για το κράτος θα είναι πολύ σημαντικά και φυσικά θα υπερβαίνουν το ποσό συμμετοχής του κράτους στην αποκατάσταση των ζημιών, κάτι που θα δούμε λίγο πιο κάτω.

Οι ασφαλιστικές εταιρείες θα αναγκαστούν να ασφαλίσουν όλους τους κινδύνους. Για παράδειγμα σήμερα έχουν το δικαίωμα –και ορθά- να αρνηθούν να ασφαλίσουν κάποιο σπίτι το οποίο βρίσκεται μέσα στο δάσος. Αυτό είναι κάτι σωστό διότι η ασφάλιση πρέπει να αποτελείται από μια σύνθεση κινδύνων διαφορετικού βαθμού και όχι μόνο από υποκείμενα σε άμεσο κίνδυνο όπως είναι τα σπίτια στο δάσος. Εφόσον όμως ισχύσει η καθολική ασφάλιση αναγκαστικά θα ασφαλιστούν όλα τα ακίνητα και θα αρθεί η επιφυλακτικότητα των ασφαλιστικών εταιρειών.

Επίσης θα μπορούσαν να ασφαλιστούν με κάποιο ειδικό τρόπο από σεισμό και τα σπίτια τα οποία είναι κατασκευασμένα προ του 1960, οπότε δεν ίσχυε ακόμη ο αντισεισμικός κανονισμός, ή ακόμα και οι αυθαίρετες κατοικίες.

Κρατική αρωγή και πραγματικότητα

Αντί το Κράτος να σπεύδει να προσπαθεί να καλύψει όλους τους πολίτες που ζημιώθηκαν, πράγμα πρακτικά αδύνατο, θα ήταν πολύ ρεαλιστικότερο, στην περίπτωση της καθολικής – υποχρεωτικής ασφάλισης, να πληρώνει τις συμφωνηθείσες απαλλαγές των συμβολαίων των ασφαλιστικών εταιρειών. Για παράδειγμα όλα τα συμβόλαια με την κάλυψη σεισμού έχουν απαλλαγή 2% επί του κεφαλαίου. Δηλαδή αν ασφαλιστεί κατοικία για 100.000€ οι πρώτες 2000€ δεν πληρώνονται από την ασφαλιστική εταιρεία. Αυτό το ποσό είναι ρεαλιστικό και μπορεί να το πληρώσει το κράτος. Θα μπορούσε επίσης σε συμφωνία με τις ασφαλιστικές εταιρείες να προστεθούν κι άλλες απαλλαγές οι οποίες θα καλύπτονταν από το κράτος πχ στις πυρκαγιές ή στα ακραία καιρικά φαινόμενα, έτσι ώστε το κόστος των ασφαλίστρων να πέσει ακόμα περισσότερο.

Με αυτόν τον τρόπο συμμετοχής, το κράτος θα μπορούσε πραγματικά να φανεί χρήσιμο και ουσιαστικό στους πληγέντες πολίτες, παρά να υπόσχεται απραγματοποίητα πράγματα τα οποία εκθέτουν την εκάστοτε κυβέρνηση και δημιουργούν εχθρικές καταστάσεις εναντίον της.

Άλλωστε σήμερα η ασφάλιση ενός ακινήτου είναι τόσο φθηνή που ένας ιδιοκτήτης θα πρέπει να αισθάνεται τύψεις αν γνωρίζει το κόστος και εξακολουθεί να παραμένει ανασφάλιστος…

Γενναιόδωρα τα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση αλλά…

Τα μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση  για τους πληγέντες από τις πυρκαγιές, θεωρούνται τα πιο γενναιόδωρα από όλα όσα έχουν ανακοινωθεί σε αντίστοιχες περιπτώσεις. Το όριο των ‘’έως 150.000€’’ και σε ποσοστό κάλυψης 80% είναι αξιόλογο και σε πολλές περιπτώσεις ικανό να αντιμετωπίσει τα αναγκαία έξοδα ανακατασκευής ενός ακινήτου. Μένει βέβαια να δούμε την πορεία της εφαρμογής αυτού του μέτρου, την ευελιξία του και την δικαιοσύνη του ‘’έως’’. Παρόλα αυτά το κράτος σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να παίξει τον ρόλο μιας ασφαλιστικής εταιρείας. Όπως προαναφέρθηκε, οι πόροι χρηματοδότησης των πληγέντων θα αντληθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό και θα στερηθούν από άλλες αναπτυξιακές δυνατότητες της οικονομίας. Τελικά θα έχουμε αύξηση του δημοσίου χρέους και καθολική επιβάρυνση των φορολογουμένων. Αντιθέτως οι ασφαλιστικές εταιρείες και οι αντασφαλιστικές που μοιράζονται μαζί τους τον κίνδυνο θα αποζημίωναν άμεσα και με  ελάχιστες διαδικασίες τους ασφαλισμένους στο 100% του κεφαλαίου που ασφαλίστηκαν, χωρίς πλαφόν και συμμετοχές, ενώ την επόμενη ημέρα πάλι θα ήταν ασφαλισμένοι για οτιδήποτε νέο προκύψει.

Ψευδαίσθηση και εφησυχασμός. Μπορεί το κράτος να υποκαταστήσει την ασφάλιση;

Η εξαγγελία των μέτρων υπέρ των πληγέντων έχει και μια σημαντική δυσμενή συνέπεια: Καλλιεργεί στον πληθυσμό την ψευδαίσθηση ότι το Κράτος είναι ο φυσικός και αυτονόητος «ασφαλιστής» και «εγγυητής» των ιδιωτικών περιουσιών όταν αυτές καταστρέφονται, και συνεπώς δεν χρειάζονται να τις ασφαλίζουν, αφού το Κράτος θα τις αποζημιώσει! Αυτό μπορεί να αληθεύει εν μέρει σε περιστάσεις θεομηνιών, όπως σήμερα,  αλλά δεν ισχύει στους δεκάδες άλλους κινδύνους και στις μεμονωμένες καταστροφές που καλύπτονται από τα ασφαλιστήρια συμβόλαια (εκρήξεις, βραχυκυκλώματα, καιρικά φαινόμενα, διάρρηξη σωληνώσεων, θραύση κρυστάλλων, αστική ευθύνη τρίτων, κλπ), όπου ο κάθε ζημιωθείς βρίσκεται μόνος του απέναντι στη μοίρα του, και μόνον η ιδιωτική ασφάλισή του θα μπορούσε να τον σώσει!

Η λύση της ΠΟΜΙΔΑ στο πρόβλημα

Η ΠΟΜΙΔΑ, όπως όλες οι ευρωπαϊκές οργανώσεις ιδιοκτητών ακινήτων, ήδη από το 2004 έχει προσεγγίσει και λύσει το θέμα της ασφάλισης των κτηρίων των μελών της, με τον πλέον εστιασμένο  και αποτελεσματικό γι΄αυτά τρόπο. Δημιούργησε από τότε τη δυνατότητα διαδικτυακής ασφάλισης με προνομιακό τρόπο, μέσω της σελίδας www.pomida.gr, κάθε είδους κτηρίων και κατοικιών καθώς και  κοινοχρήστων  χώρων πολυκατοικιών. Τα προγράμματά μας έχουν  δώσει λύσεις στους ιδιοκτήτες που επιζητούν πολύ καλή ποιότητα και χαμηλές τιμές ενώ το κυριότερο πλεονέκτημά τους αποτελεί η άμεση ανταπόκριση και αποζημίωση σε περίπτωση ζημιογόνου περιστατικού. Παρόλα αυτά επιδιώκουμε συνεχώς το καλύτερο και πάντα πρωταγωνιστούμε στις προτάσεις μας προς την εκάστοτε κυβέρνηση έτσι ώστε να πετύχουμε καλύτερες συνθήκες ασφάλισης για όλους, είτε μέσω της επαναφοράς της  φοροαπαλλαγής των ασφαλίστρων από τη φορολογία εισοδήματος, είτε μέσω της καθολικής ασφάλισης η οποία εφόσον εφαρμοστεί θα μειώσει πολύ περισσότερο το κόστος ασφάλισης των κτηρίων κάτι που θα είναι απόλυτα επωφελές για όλους τους ιδιοκτήτες αλλά και ευρύτερα για όλη την εθνική οικονομία.

*Ο κ. Νίκος Κεχαγιάογλου είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Κ2 Insurance Risk Management Consultants και Ασφαλιστικός Σύμβουλος της ΠΟΜΙΔΑ, nk@k-2.gr.