Το πρόγραμμα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ» του ΥΠΕΝ είναι η μόνη μέχρι σήμερα αξιόλογη προσπάθεια για την ενεργειακή αναβάθμιση πολλών χιλιάδων παλαιών κατοικιών στη χώρα μας, η δε σημασία του αυξήθηκε με την ένταξη στο Εξοικονομώ 2021 και όλων των επιλαχόντων.

Εν όψει των εξαγγελιών του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ για τη στέγαση και του προγραμματισμού νέου «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ» για το 2023, και ιδιαίτερα για τους νέους έως 39 ετών, και προκειμένου αυτό να είναι περισσότερο ελκυστικό και χρήσιμο στους ιδιοκτήτες αλλά και τους ενοικιαστές  κατοικιών, προτείνουμε να μελετηθούν και να υιοθετηθούν οι εξής προτάσεις μας ώστε να μπορέσουν ακόμα περισσότερες κατοικίες να ενταχθούν στο πρόγραμμα αυτό:

1) Να υπάρχει μεγαλύτερη συνέπεια στην ημερομηνία έναρξης του προγράμματος.

Οι συνεχείς αλλαγές της ημερομηνίας έναρξης υποβολής αιτήσεων ένταξης στο πρόγραμμα δημιούργησαν μεγάλη αβεβαιότητα στους ιδιοκτήτες ακινήτων αλλά και τους μηχανικούς τους ως προς την αξιοπιστία του προγράμματος.

2)Να αυξηθεί στο μέτρο του δυνατού το ποσοστό επιδότησης και τα όρια του ανώτατου επιλέξιμου προυπολογισμού παρεμβάσεων. 

Όλοι γνωρίζουμε ότι έχει εξελιχθεί σε τεράστιο πρόβλημα η δραματική αύξηση των τιμών των οικοδομικών υλικών η οποία έχει ως συνέπεια και την αύξηση των τιμών των εργασιών, με αποτέλεσμα να μην επαρκούν τα διαθέσιμα χρήματα για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών. Η αύξηση του ποσοστού επιδότησης και των ορίων  του ανώτατου επιλέξιμου προϋπολογισμού παρεμβάσεων θα βοηθούσε τους ιδιοκτήτες να ξεπεράσουν την παραπάνω δυσκολία και να υλοποιήσουν πλήρως τις αναγκαίες παρεμβάσεις.

3)Το ποσοστό επιδότησης να είναι το ίδιο για τις κατοικίες που προορίζονται για ενοικίαση με αυτές που προορίζονται για ιδιοκατοίκηση.

Μια πολύ μεγάλη καινοτομία του «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ 2021» ήταν ότι δικαίωμα να ενταχθούν στο πρόγραμμα δόθηκε και για τις ενοικιαζόμενες και τις δωρεάν παραχωρούμενες κατοικίες που δηλώνονταν σαν κύριες κατοικίες από τους ενοίκους τους. Οι παλαιές ενοικιαζόμενες κατοικίες είναι οι πρώτες που χρειάζονται σοβαρές παρεμβάσεις ώστε να ξεφύγουν οι ενοικιαστές τους από την επερχόμενη εντονότατη «ενεργειακή φτώχεια» που τους απειλεί ιδιαίτερα σήμερα.  

Οι όροι όμως επιδότησης των κατοικιών αυτών είναι καταφανώς δυσμενέστεροι, κάτι που καταλήγει σε διάκριση τελικά σε βάρος των ενοικιαστών που κατοικούν σε αυτές, παρά την πρόσφατη δραστική παρέμβαση της ΠΟΜΙΔΑ και τη θετική ανταπόκριση του ΥΠΕΝ, εξ αιτίας της οποίας το σταθερό ποσοστό 40% αυξήθηκε έως και το 65% στην χαμηλότερη εισοδηματική κλίμακα.

Γι΄αυτό προτείνουμε την πλήρη εξομοίωση του ποσοστού επιδότησης όλων των εισοδηματικών κλιμακίων, τόσο για τις ενοικιαζόμενες όσο και για τις ιδιοκατοικούμενες κατοικίες, κάτι που θα αναβαθμίσει ουσιωδώς τις συνθήκες διαβίωσης των ενοικιαστών τους, που έχουν και τη μεγαλύτερη ανάγκη.

4)Να έχουν δικαίωμα ένταξης στο πρόγραμμα οι ενοικιαζόμενες κατοικίες, κατά το διάστημα που είναι κενές.

Για να υλοποιηθεί η ενεργειακή αναβάθμιση κατοικίας χρειάζεται να γίνει πλήθος εργασιών, κάτι ανέφικτο όταν στο σπίτι διαμένει ενοικιαστής, διότι σχεδόν ουδείς ενοικιαστής δέχεται να υποστεί τις ενοχλήσεις των εργασιών μιας εκτεταμένης αναβάθμισης κατά τη διάρκεια της μίσθωσης ούτε υφίσταται νομοθεσία που να τον υποχρεώνει να τις ανεχθεί. Συνεπώς οι απαραίτητες εργασίες μπορούν και πρέπει να διεξαχθούν αποκλειστικά και μόνον κατά το μεσοδιάστημα που οι κατοικίες αυτές είναι κενές. Οι ισχύοντες κανόνες του «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ» αγνοούν πλήρως την πραγματικότητα αυτή, ορίζοντας ότι για να ενταχθεί μια κατοικία, θα πρέπει να δηλωθεί ότι χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία, του ιδιοκτήτη, ή ενός ενοικιαστή. Γι΄αυτό πρέπει ρητά να προβλεφθεί ότι επιτρέπεται και η ένταξη κατοικιών που είναι κενές, αλλά στη συνέχεια θα εκμισθωθούν ή θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά ως κύρια κατοικία.   

5)Επαναφορά της δυνατότητας τακτοποίησης αυθαιρεσιών της Κατηγορίας 5.

Για να έχει δικαίωμα μια κατοικία να ενταχθεί στο πρόγραμμα θα πρέπει να υφίσταται νόμιμα, είτε με έκδοση οικοδομικής αδείας, είτε με τακτοποίηση των αυθαιρεσιών της. Σήμερα υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες κατοικίες που έχουν ανεγερθεί χωρίς οικοδομική άδεια κατά το διάστημα μεταξύ 1/1/1983-28/7/2011 (καταληκτική ημερομηνία για την τακτοποίηση αυθαίρετων κατασκευών) που ανήκουν στην Κατηγορία 5 του άρθρου 96 του Ν.4495/2017 και από τον Οκτώβριο του 2020 δεν έχουν δικαίωμα ούτε νομιμοποίησης, ούτε  υπαγωγής στο πρόγραμμα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ» λόγω έλλειψης του κριτηρίου της νομιμότητας.

Η μετατροπή όλων αυτών των κατοικιών σε «αντικείμενα εκτός συναλλαγής» στο διηνεκές δεν εξυπηρετεί κανένα κοινωνικό συμφέρον. Το πρόβλημα μπορεί και πρέπει να επιλυθεί άμεσα, δίνοντας  ξανά την δυνατότητα υπαγωγής των αυθαιρέτων κατασκευών της Κατηγορίας 5 στο Ν.4495/2017, μέσω της σύνταξης ηλεκτρονικής ταυτότητας κτιρίου / αυτοτελούς διηρημένης ιδιοκτησίας, που αποτελεί πλέον προαπαιτούμενο κριτήριο για την ένταξη στο ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ για όλες τις εντασσόμενες κατοικίες.

Γι΄αυτό συνιστούμε σε όσους ενδιαφέρονται να ενταχθούν στο επόμενο πρόγραμμα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ», να ξεκινήσουν άμεσα τις διαδικασίες ενδεχόμενης τακτοποίησης και τη συλλογή των απαραίτητων δικαιολογητικών για την ηλεκτρονική ταυτότητα, έτσι ώστε να είναι έτοιμοι εγκαίρως και χωρίς καμιά χρονική πίεση, να υποβάλλουν αίτηση επιδότησης της ενεργειακής αναβάθμισης των κατοικιών τους.

Τέλος επισημαίνουμε την επιτακτική, εθνική κυριολεκτικά, ανάγκη, να δημιουργηθεί ένα ειδικό πρόγραμμα επιδότησης της απόκτησης (ελληνικής κατασκευής) ηλιακών θερμοσιφώνων από όλα τα 3.500.000 νοικοκυριά της χώρας μας που στη χώρα του ήλιου ζεσταίνουν νερό με ρεύμα (!) ώστε να έχουν στη διάθεσή τους την πλέον εξοικονομητική και οικολογική λύση για το πρόβλημα αυτό.

*Ο Κων/νος Καράμπαμπας είναι Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ και τεχνικός σύμβουλος της ΠΟΜΙΔΑ.