Του Αργύρη Δεμερτζή/www.ecopress.gr 

Λύση για την εκτός σχεδίου δόμηση, με «ειδικό περιβαλλοντικό τέλος» και νέο μηχανισμό καταπολέμησης της αυθαίρετης δόμησης με αεροφωτογραφίες και χρήση της τεχνητής νοημοσύνης,  αυστηρότερες κυρώσεις για τους παραβάτες και  συντομότερες διαδικασίες για την επιβολή των προστίμων και την εκτέλεση των κατεδαφίσεων προβλέπει το νέο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ, που εγκρίθηκε από το υπουργικό συμβούλιο.

Το νομοσχέδιο  «Για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, την επίτευξη της αστικής ανθεκτικότητας, την προστασία του περιβάλλοντος και την καταστολή της αυθαίρετης δόμησης» παρουσιάστηκε από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρο Σκυλακάκη και εγκρίθηκε στη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, που πραγματοποιήθηκε υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου, το πρωί της Πέμπτης 30 Νοεμβρίου 2023. Το νέο νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ προγραμματίζεται άμεσα να τεθεί σε διαβούλευση και μέχρι το τέλος του έτους να ψηφιστεί στη Βουλή.

Εκτός σχεδίου δόμηση: οικοδομικές άδειες με ειδικό τέλος

Για την εκτός σχεδίου δόμηση, όπου μετά από ακυρωτικές αποφάσεις του ΣτΕ για τα γήπεδα άνω των τεσσάρων στρεμμάτων χωρίς πρόσωπο σε πολεοδομικά αναγνωρισμένη οδό έχουν παγώσει η έκδοση οικοδομικών αδειών, οι μεταβιβάσεις και επενδύσεις, οι κυβερνητικές πηγές  αναφέρουν ότι:

-«Εισάγονται ρυθμίσεις για τον εξορθολογισμό της εκτός σχεδίου δόμησης και την πρόβλεψη περιβαλλοντικού ισοζυγίου που θα κατατίθεται πριν την έκδοση της οικοδομικής άδειας σε ειδικό λογαριασμό του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων και θα διατίθεται αποκλειστικά για έργα υποδομής και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή».

Η νέα νομοθετική ρύθμιση  θα ορίζει σε περιοχές χωρίς εγκεκριμένο πολεοδομικό σχέδιο, ότι θα αναγνωρίζεται ως κοινόχρηστο το οδικό δίκτυο που υπήρχε το έτος 1977 και θα πιστοποιείται μέσω αεροφωτογραφιών εκείνης της χρονιάς.

Θα πρέπει επίσης να πιστοποιείται ότι οι συγκεκριμένοι δρόμοι έχουν κατασκευαστεί ή συντηρηθεί από κάποια επίσημη αρχή και όχι από ιδιώτη, αλλά και να έχουν συγκεκριμένα γεωμετρικά χαρακτηριστικά.

Παράλληλα θα ισχύσει ένα  «ειδικό περιβαλλοντικό τέλος» για όσους ζητούν την αναγνώριση των οδών προκειμένου να οικοδομήσουν στα ακίνητά τους.

Το ποσόν αυτό θα λάβει τη μορφή «περιβαλλοντικού ισοδύναμου» το οποίο θα καταβάλλεται σε ειδικό λογαριασμό του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων  για να  χρηματοδοτούνται άλλες περιβαλλοντικές δράσεις.

Ποιοί χτίζουν και ποιοί όχι 

Η νέα ρύθμιση, με βάση τις μέχρι τώρα γνωστές πληροφορίες θα δίνει τη δυνατότητα να δομούνται νόμιμα γήπεδα τουλάχιστον τεσσάρων στρεμμάτων, κείμενα εκτός ρυμοτομικών σχεδίων πόλεων ή εκτός ορίων νομίμως υφιστάμενων οικισμών, εφόσον ανήκουν σε μία από τις παρακάτω κατηγορίες ανάλογα με τον χρόνο δημιουργίας  του γηπέδου και του πρόσωπου που έχει σε δρόμο.

Α) Οικόπεδα που δημιουργήθηκαν από 31 Μαΐου 1985 μέχρι και 31 Δεκεμβρίου 2003.

Αυτά, προκειμένου να οικοδομηθούν, θα πρέπει να έχουν πρόσωπο ή να εφάπτεται το ένα εκ των ορίων τους σε μήκος τουλάχιστον 3,5 μέτρων σε οδό που:

-Εμφανίζεται σε αεροφωτογραφίες πριν από τις 27 Ιουλίου 1977 και έχει πλάτος τουλάχιστον 3,5 μέτρων,

-Συνδέεται με διεθνή, επαρχιακή, δημοτική ή κοινοτική οδό ή εγκαταλελειμμένα τμήματα αυτών, και

-Αυτή να έχει διανοιχτεί με απόφαση κρατικού οργάνου, είτε να είναι καταχωρισμένη στα κτηματολογικά βιβλία, είτε να έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες οδοστρωσίας της από αρμόδια για τη συντήρηση και βελτίωση των οδών Αρχή, είτε οργανισμό, είτε να διέρχεται από αυτήν δίκτυο κοινής ωφελείας.

Β) Οικόπεδα που δημιουργήθηκαν πριν από το 1985.

Προκειμένου τα οικόπεδα αυτά να είναι οικοδομήσιμα, θα πρέπει να έχουν πρόσωπο ή να εφάπτεται το ένα από τα όριά τους σε μήκος τουλάχιστον 3,5 μέτρων σε οδό που
Εμφανίζεται σε αεροφωτογραφίες πριν από τις 27 Ιουλίου 1977, η οποία:

-Έχει πλάτος τουλάχιστον 3,5 μέτρων, και

-Έχει διανοιχτεί με απόφαση κρατικού οργάνου, είτε είναι καταχωρισμένη με την ένδειξη «ΕΚ» (ειδική έκταση), είτε έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες οδοστρωσίας από αρμόδια για τη συντήρηση και βελτίωση των οδών Αρχή, είτε να διέρχεται από αυτήν δίκτυο κοινής ωφελείας.

Γ) Οικόπεδα με νόμιμη δουλεία διόδου προ του 1985.

Οικόπεδα που μπορούν να οικοδομηθούν είναι και αυτά τα οποία διαθέτουν νόμιμη δουλεία διόδου, προ του ’85, με πλάτος τουλάχιστον 3,5 μέτρων, η οποία να συνδέεται με διεθνή, επαρχιακή, δημοτική ή κοινοτική οδό ή εγκαταλελειμμένα τμήματα αυτών.

Το μεγάλο «αγκάθι» είναι τα λεγόμενα «τυφλά» οικόπεδα, αυτά δηλαδή που δεν έχουν σύνδεση με το οδικό δίκτυο. Στην περίπτωση αυτή, αν δεν υπάρχει νόμιμη δουλεία πριν από το ’85 που να πληροί τις προαναφερόμενες προϋποθέσεις, τότε, με τα έως τώρα δεδομένα, δεν θα μπορούν να οικοδομηθούν.

Καθοριστικές οι αποφάσεις του ΣτΕ

Όπως έχει δηλώσει ο αρμόδιος υφυπουργός ΠΕΝ Νίκος Ταγαράς στη Βουλή, αναγγέλλοντας τη νομοθετική ρύθμιση για την εκτός σχεδίου δόμηση μέχρι το τέλος του έτους,  ότι θα είναι μεταβατική  και θα αφορά την περίοδο έως 31 Δεκεμβρίου 2025, οπότε υπολογίζεται πως θα έχει ολοκληρωθεί ο καθορισμός των κοινόχρηστων δρόμων της χώρας, μέσω του προγράμματος μελετών αναγνώρισης οδών.

Το πρόγραμμα αναγνώρισης οδών έχει δρομολογήσει το ΥΠΕΝ, στο πλαίσιο του προγράμματος πολεοδομικής και χωροταξικής μεταρρύθμισης «Κων/νος Δοξιάδης», με χρηματοδότηση περίπου 450 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Επίσης ο κος Ταγαράς  διευκρίνισε ότι η νέα νομοθετική ρύθμιση, που διαμορφώθηκε από την περασμένη άνοιξη, πριν τις εθνικές εκλογές, έμεινε σε εκκρεμότητα, προκειμένου να εναρμονιστεί με τις αποφάσεις του ΣτΕ, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι: «Και είναι πράγματι οι αποφάσεις Συμβουλίου της Επικρατείας που μας έχουν οδηγήσει στην διαμόρφωση της μεταβατικής νομοθετικής ρύθμισης». Πρόκειται συγκεκριμένα για τρεις καθοριστικές αποφάσεις που είναι οι εξής:

1. Η  ΣτΕ 176 /2023, που ακύρωσε την οικοδομική άδεια σε μεγαλύτερο των 4 στρεμμάτων, εκτός σχεδίου και εντός Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) γήπεδο στην Πάτμο. 

2. Η  ΣτΕ 1206/2023, που αφορά  σε οικισμούς που δημιουργήθηκαν αυθαίρετα αλλά και για ακίνητα, που έχουν ήδη χτιστεί με νόμιμη άδεια.

3. Η  ΣτΕ 992/2023, που αφορά την έκδοση οικοδομικών αδειών και την ανέγερση αγροτικών κτιρίων με τους κατά παρέκκλιση όρους δόμησης του Προεδρικού Διατάγματος του 1985. 

 Δείτε εδώ στο ecopress

Τα νέα μέτρα για την καταπολέμηση της αυθαίρετης δόμησης 

Για την καταπολέμηση της αυθαίρετης δόμησης γίνεται γνωστό από κυβερνητικές πηγές ότι θα νομοθετηθεί νέος μηχανισμός.  Τις νέες ρυθμίσεις διαμόρφωσε διυπουργική ομάδα εργασίας, με τη συμμετοχή πολεοδόμων μηχανικών και νομικών όλοκληρώνοντας σχετικό έργο, που αφορά σε:

-Συγκέντρωση και ενοποίηση των εφαρμοστέων κανόνων για τον κατασταλτικό έλεγχο της αυθαίρετης δόμησης,

-Επικαιροποίηση της διαδικασίας ελέγχου και επιβολής κατασταλτικών μέτρων με στόχο την απλοποίηση και επίσπευση αυτής,

-Ρητό καθορισμό αρμόδιων οργάνων και διαδικασίας συνεργασίας μεταξύ αυτών.

Ειδικότερα σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές οι νέες ρυθμίσεις για την καταπολέμηση της αυθαίρετης δόμησης προβλέπουν:

-Επικαιροποίηση και ενοποίηση του θεσμικού πλαισίου του κατασταλτικού ελέγχου για την αυθαίρετη δόμηση. Με το νέο αυτό πλαίσιο θα αντιμετωπίζονται όποιες δυσλειτουργίες έχουν παρατηρηθεί έως σήμερα στη διαδικασία εντοπισμού και επιβολής κυρώσεων σε αυθαίρετες κατασκευές.

-Παρακολούθηση της αυθαίρετης δόμησης σε όλη τη χώρα, ιδίως στις παράκτιες και τουριστικές περιοχές, μέσω αεροφωτογραφιών και με τη συνδρομή συστήματος τεχνητής νοημοσύνης.

-Aυστηρότερες από τις ισχύουσες κυρώσεις για τους παραβάτες και  συντομότερες διαδικασίες για την επιβολή των προστίμων και την εκτέλεση των κατεδαφίσεων.

-Το νέο σύστημα θα είναι διασυνδεδεμένο με το σύστημα οικοδομικών αδειών, προκειμένου να εντοπίζεται άμεσα η δημιουργία νέων αυθαιρέτων και να ενεργοποιείται ο ελεγκτικός και κατασταλτικός μηχανισμός.

-Υποχρεωτικός έλεγχος από ελεγκτές δόμησης ανά τακτά χρονικά διαστήματα, κατά προτεραιότητα σε εγκαταστάσεις τουριστικών περιοχών και μεγάλα κτίρια στα οποία εδράζονται οικονομικές δραστηριότητες.

-Ενιαίο συντονιστικό σύστημα αρμοδιοτήτων για την παρακολούθηση και αντιμετώπιση αυθαιρέτων σε αιγιαλό και παραλία. Σήμερα είναι πολυδιασπασμένο και απαιτείται συντονισμός μεταξύ επτά  υπουργείων, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Προστασίας του Πολίτη, Δικαιοσύνης, Τουρισμού, Ανάπτυξης, Εσωτερικών και Οικονομικών, από κοινού με την οικεία αποκεντρωμένη διοίκηση, ώστε να επιτευχθεί το αποτέλεσμα. Παράλληλα οι κτηματικές υπηρεσίες έχουν ως αρμοδιότητα την προστασία και τη λήψη διοικητικών μέτρων, ενώ οι δήμοι, το Λιμενικό και η αστυνομία έχουν υποχρέωση ενημέρωσης προς τις κτηματικές εάν διαπιστώσουν αυθαιρεσίες.

Διυπουργικό «κυνήγι» της αυθαίρετης δόμησης

Για το νέο θεσμικό πλαίσιο, που περιλαμβάνεται στο νομοσχεδιο του ΥΠΕΝ  και έχει στόχο το αποτελεσματικό «κυνήγι» της αυθαίρετης δόμησης, ως κεντρική κυβερνητική προτεραιότητα για τη νέα περίοδο,  συγκροτήθηκε  διυπουργικό σχήμα, στο οποίο συμμετείχαν  οι:

-Άκης Σκέρτσος υπουργός Επικρατείας, αρμόδιος για  τον συντονισμό του κυβερνητικού έργου,

-Κωστής Χατζηδάκης υπουργός Οικονομικών,

-Νίκη Κεραμέως υπουργός Εσωτερικών,

-Θόδωρος Σκυλακάκης υπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας,

-Νίκος Ταγαράς υφυπουργός ΠΕΝ αρμόδιος για θέματα πολεοδομίας,

-Ευθύμιος Μπακογιάννης Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Οι άλλες  ρυθμίσεις του νέου νομοσχεδίου του ΥΠΕΝ

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, στο νομοσχέδιο που παρουσίασε στο υπουργικό συμβούλιο, ο αρμόδιος υπουργός Περιβάλλοντος Θεόδωρος Σκυλακάκης, προβλέπονται ακόμη ρυθμίσεις  για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και την επίτευξη της αστικής ανθεκτικότητας, με αιχμή τις αστικές αναπλάσεις.

Επιπλέον, επιχειρείται η ενδυνάμωση των ΔΕΥΑ με τη δημιουργία μεγαλύτερων επιχειρήσεων,  που θα καλύπτουν ευρύτερες περιοχές στα όρια αρκετών περιφερειών. Δηλαδή ανά 3 έως 5 τοπικές ΔΕΥΑ θα ενοποιούνται λειτουργικά και οικονομικά σε μία ανά γεωγραφικές περιοχές.

 Επίσης προβλέπεται η χωρική επέκταση της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ σε όμορες περιφερειακές ενότητες.

Οι νέες επιχειρήσεις θα ονομάζονται Μείζονες Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης, και θα είναι διαδημοτικές επιχειρήσεις ειδικού, κοινωφελούς και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, όπως οι σημερινές ΔΕΥΑ, που θα διοικούνται από Συμβούλιο Στρατηγικής και Εποπτείας με τους Δήμους ως μέλη του, από 9μελή Εκτελεστική Επιτροπή και από Εκτελεστικό Διευθυντή που θα επιλεγεί από κριτήρια αγοράς.

Επίσης  ρυθμίζονται τα χρέη των ΔΕΥΑ και θεσπίζεται μηχανισμός μη δημιουργίας νέων χρεών.  Οι Δήμοι και οι σύνδεσμοι Ύδρευσης δεν θα μπορούν πλέον να παρέχουν υπηρεσίες διαχείρισης υδάτων και λυμάτων.

Ακόμη συστήνεται ενιαίος φορέας άσκησης πολιτικής για την προστασία και τη διαχείριση υδάτων του Υδατικού Διαμερίσματος Θεσσαλίας με την επωνυμία Οργανισμός Διαχείρισης Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας.